Alkomaty - jak wybrać alkomat

1. Czym się kierować przy wyborze alkomatu?
Przede wszystkim należy zadać sobie pytanie: do jakich celów ma być wykorzystany alkomat: czy do żytku osobistego, czy kontroli pracowników? Odpowiedź na to pytanie determinuje nam parametry urządzenia np. decydując się za na zakup alkomatu do użytku osobistego możemy zrezygnować z funkcji zapisu wyników w pamięci, współpracy urządzenia z drukarką oraz funkcji pomiaru pasywnego. Bezwzględnie trzeba natomiast sprawdzić czy tester, który zamierzmy kupić ma możliwość kalibracji oraz czy producent lub dystrybutor zapewnia taką usługę. Informacja o tym powinna być podana w instrukcji obsługi lub na to pytanie powinien nam udzielić odpowiedzi sprzedawca. Jest to bardzo ważne, ponieważ nie wszystkie alkomaty znajdujące się w sprzedaży mają porty serwisowe umożliwiające ich ponowną kalibrację. Urządzenie, które nie posiada takiej możliwości już po pewnym czasie użytkowania może stać się nic nie wartym gadżetem.

2. Jak duże mogą być wahania odczytów? Kiedy należy powtórzyć odczyt?
Tak jak w przypadku każdego innego urządzenia pomiarowego wynik badania wykonany przy użyciu analizatora wydechu podawany jest z pewną tolerancją. Błąd pomiarowy prawidłowo skalibrowanego alkomatu, zaliczanego do „wyższej klasy", nie powinien być większy niż ±10% mierzonej wartości, dla stężeń nie większych niż 2.0 mg/l (4.0‰ - promile). Należy mieć świadomość, że na dokładność wyniku ma wpływ sposób wykonania próby oraz stan techniczny urządzenia. Badanie powinno być przeprowadzone nie wcześniej niż 20 minut po spożyciu alkoholu. Na 10 minut przed testem należy powstrzymać się, również od palenia tytoniu. Przed przystąpieniem do pomiaru zaleca się przepłukanie jamy ustnej czystą letnią wodą lub płynem nie zawierającym alkoholu. Pomiary należy przeprowadzić przynajmniej 2 – 3 razy w odstępach, co najmniej 15 - 20 minutowych. Dzięki temu będziemy mieli możliwość określenia czy w nasz organizm znajduje się w fazie wchłaniania (kolejne wyniki będą rosnące), czy też eliminacji (wyniki malejące) alkoholu z organizmu.

3. Do czego tak naprawdę potrzebny jest alkomat?
Jest urządzeniem, dzięki któremu możemy w prosty sposób uświadomić sobie, w jakim czasie alkohol jest wydalany z naszego organizmu. Z raportów policyjnych wynika, iż znaczna część osób w momencie zatrzymania nie zdawała sobie sprawy, że znajdowała się pod wpływem alkoholu wypitego np. dzień wcześniej. Na szybkość wchłaniania i wydalania alkoholu z organizmu wpływa wiele czynników, poczynając od takich jak: waga, wzrost, płeć, poprzez sposób spożywania alkoholu (np. na czczo, w dużych dawkach), a kończąc na kondycji psychofizycznej oraz właściwościach metabolicznych danej osoby. Eliminacja alkoholu z organizmu następuje średnio z szybkością 0.1-0.2 promila na godzinę, jednak różnice osobnicze mogą być bardzo duże i wahać się od 0.05 do 0.4 promila na godzinę. Wydalenie z organizmu 500 ml alkoholu o stężeniu 40% może, więc zająć od kilkunastu do kilkudziesięciu godzin. Alkomat pozwala nam ocenić jak reaguje nasz organizmu na alkohol. Dzięki temu wiedzą, że np. jutro czeka nas podróż „za kółkiem" lub musimy rano iść do pracy, możemy wcześniej ograniczyć lub całkowicie zrezygnować ze spożywania alkoholu.

4. Co to jest kalibracja alkomatu, jak często należy ją wykonywać i gdzie? Ile ona kosztuje?
Kalibracja jest procesem "ustawiającym" wewnętrzne oprogramowanie testera tak, aby prawidłowo, tj. z jak najmniejszym błędem, odczytywał wartość pobranej próbki powietrza. Wykonywana jest przy użyciu specjalistycznego sprzętu, dzięki któremu do testera można podać próbkę powietrza o odpowiednio zadanych parametrach (sile przepływu, temperaturze oraz stałym stężeniu alkoholu) zbliżonych od parametrów próbki pobieranej w trakcie wykonywania "normalnego" badania. W procesie kalibracji próbki o zadanym, stałym stężeniu alkoholu podawane są do urządzenia pracującego w tzw. trybie serwisowym. Efektem tego działania jest wyznaczenie "prawidłowej odpowiedzi" układu pomiarowego na wartości wzorcowe.
Dokładność wskazań każdego alkomatu (podręcznego czy też dowodowego) obniża się w trakcie użytkowania. Dlatego aby zapewnić prawidłowy pomiar urządzenie powinno być, co pewien czas kalibrowane. Częstotliwość kalibracji urządzenia zależy od: typu zastosowanego w nim sensora, intensywności jego wykorzystywania, ilość przeprowadzanych prób, sposobu użytkowania, warunków przechowywania itp. Dla przykładu dowodowe analizatory wydechu powinny być poddawane kontroli i kalibracji, co pół roku. W przypadku pozostałych alkomatów należy kierować się zaleceniami producenta podanymi w instrukcji obsługi. Kalibrację można wykonać tylko punktach serwisowych dysponujących specjalistycznym sprzętem oraz posiadających odpowiednie procedury kalibracji i oprogramowanie. Lista punktów wykonujących taką usługę powinna znajdować się w instrukcji obsługi lub na stronie producenta urządzenia. Kosz kalibracji to średnio wydatek od 60 do 120 zł w zależności od typu urządzenia.

5. Ile kosztuje alkomat i jaki jest okres gwarancji?
Na rynku dostępnych jest wiele modeli alkomatów podręcznych w cenach już od 30 zł. Trzeba mieć świadomość, że wskazania najtańszych testerów trzeźwości z reguły nie mają nic wspólnego ze stanem faktycznym. Urządzenia te dość szybko tracą dokładność pomiarową. Ponadto nie posiadają portów serwisowych umożliwiających ponowną ich kalibrację, dlatego w krótkim czasie stalą się bezużyteczną zabawką. Aby mieć pewność prawidłowego pomiaru musimy się liczyć z wydatkiem co najmniej 300 zł w przypadku alkomatów z sensorem półprzewodnikowym oraz powyżej 600 zł dla analizatorów z sensorem elektrochemicznym. To i tak niewiele w porównaniu z kosztami z jakimi musi się liczyć kierowca zatrzymany za jazdę na „podwójnym gazie" lub konsekwencjami wiążącymi się z ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Okres gwarancji udzielany na urządzenie zwykle wynosi 24 miesiące.

Z Norbertem Jackowiczem, dyrektorem firmy Aisko, rozmawiała Dorota Nowak

„Caravaning Ekspert" 11/25 2009