Sprzęgło sprzęgłu nierówne
Układ przeniesienia napędu stanowi jeden z najbardziej newralgicznych systemów w każdym samochodzie. Jego bezawaryjna praca przekłada się bowiem bezpośrednio na możliwość poruszania się pojazdu mechanicznego, pośrednio zaś na komfort podróży. Najważniejszy, a zarazem najbardziej skomplikowany element układu przeniesienia napędu stanowi tarcza sprzęgła, będąca ciernym przekaźnikiem pomiędzy dociskiem a kołem zamachowym. Jej zadaniem jest płynne przekazywanie momentu obrotowego z silnika na tzw. wałek wejściowy skrzyni biegów. Dzięki temu, iż sprzęgło pozwala na rozłączanie napędu, możliwa jest zmiana poszczególnych przełożeń.
Okładziny i sprężyny
Za wspomnianą już wyżej „cierność” tarcz sprzęgłowych, odpowiadają specjalne okładziny. Aby zapewnić płynne przenoszenie momentu obrotowego, powinny się one charakteryzować stałym współczynnikiem tarcia (chodzi o to, aby nie dopuścić do nadmiernego rozgrzewania się tarcz sprzęgłowych w czasie hamowania). Jednocześnie okładziny cierne sprzęgieł muszą być odporne na zużycie, nie mogą również wpływać na zwiększoną emisję zanieczyszczeń do atmosfery. Właściwa praca tarczy sprzęgła to jednak nie tylko same okładziny. Aby te ostatnie mogły właściwie przekazywać moment obrotowy, konieczne jest ich prawidłowe ułożenie, a przez to zminimalizowanie potencjalnych uszkodzeń powierzchni ciernej. Odpowiadają za to tzw. dociskowe sprężyny segmentowe. W zależności od rodzaju i przeznaczenia sprzęgła, stosuje się je w konfiguracjach pojedynczej lub podwójnej.
„Tłumiki” jednostopniowe …
Tarcze sprzęgłowe montowane w nowoczesnych samochodach muszą również eliminować niepożądane drgania, które mogą pojawić się w trakcie rozłączania napędu, czyli każdorazowej zmiany biegów. Zadanie to wykonują sprężyny śrubowe określane również mianem tłumików drgań skrętnych, które są umiejscowione symetrycznie w specjalnych osadzeniach. W mniej rozbudowanych układach sprzęgłowych stosowane są „tłumiki” działające jednostopniowo. Dzięki nim neutralizowane są głównie drgania wynikające ze wstępnej fazy pracy tarczy sprzęgła, czyli np. podczas ruszania z miejsca. W efekcie czynność tę możemy wykonać bez niepożądanych szarpnięć i zrywów. Należy jednak pamiętać, iż jednostopniowe sprężyny śrubowe nie eliminują drgań pochodzących z jednostki napędowej samochodu.
… i wielostopniowe
W rozbudowanych konstrukcjach nowoczesnych tarcz sprzęgłowych, stosowane są tłumiki drgań o działaniu wielostopniowym. Na czym polega ich działanie? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przyjrzeć się konstrukcji wielostopniowych tłumików drgań skrętnych. W rozwiązaniach jednostopniowych wszystkie sprężyny śrubowe są takie same, natomiast w sprzęgłach z wielostopniowymi tłumikami drgań skrętnych różnią się one od siebie m.in. długością, liczbą zwojów oraz grubością. W największym skrócie działanie takiego układu polega na tym, iż dłuższe sprężyny tłumią drgania wstępne (pochodzące od początkowej pracy tarczy sprzęgła, czyli np. podczas ruszania z miejsca), natomiast krótsze odpowiadają za neutralizowanie wibracji pochodzących od silnika. Dzięki takiemu rozwiązaniu tarcza sprzęgła pracuje optymalnie, co wpływa również na równomierne zużycie jej okładzin ciernych.
Z kompensacją drgań
Niektórzy producenci tarcz sprzęgłowych idą jeszcze dalej. Poza eliminowaniem niepożądanych drgań, mogą one również kompensować tzw. przemieszczenia osiowe. O co chodzi? Dzięki specjalnej konstrukcji, tarcze sprzęgłowe mogą wyrównywać (czyli inaczej - kompensować) potencjalne osiowe przemieszczenia pomiędzy silnikiem, a wałkiem wejściowym skrzyni biegów na jałowym przełożeniu. Jest to szczególnie istotne w przypadku zastosowania dwumasowego koła zamachowego w układzie przeniesienia napędu. Rozbudowana tarcza sprzęgła pozwoli bowiem na przemieszczenie piasty, co uchroni tę ostatnią przed działaniem szkodliwych sił (tzw. promieniowych) przy niskich obciążeniach. Zastosowanie w takim wypadku zwykłego sprzęgła będzie skutkowało nadmiernym hałasem na biegu jałowym, zaś w przypadku jego dłuższej eksploatacji nadmiernemu zużyciu ulegną jego okładziny cierne.