Mówiąc o układzie napędowym pojazdów musimy uzmysłowić sobie, jakie elementy i mechanizmy wchodzą w jego skład. W typowym zespole znajdziemy sprzęgło główne, skrzynię biegów, przekładnię główną z mechanizmem różnicowym, półosie napędowe oraz koła jezdne napędowe. Elementy i mechanizmy układu napędowego mogą być w różny sposób umieszczone w samochodzie. Jeśli występują razem, wtedy tworzą tzw. zespolone układy napędowe. W innego typu rozwiązaniach są one zamontowane oddzielnie, a do ich połączenia używa się wałów napędowych z przegubami. W samochodach osobowych - w zależności od miejsca zamontowania jednostki napędowej i innych elementów - można spotkać cztery podstawowe typy rozwiązań napędu.
W tym typie układu napędowego, który jest najbardziej rozpowszechniony we współczesnych samochodach, silnik, sprzęgło oraz skrzynia biegów są umieszczone z przodu pojazdu. Napęd jest przekazywany na przednią oś. Zaletą takiego układu napędowego jest krótka droga przenoszonego momentu, co przekłada się na redukcję jego strat. Przedni napęd pozwala również na lepsze dociążenie kół kierowanych i napędowych, a także lepszą trakcję. Ta ostatnia zaleta, rodzi jednak również wadę takiego typu układu napędowego: ulokowanie jego wszystkich elementów z przodu, wpływa bowiem na większe obciążenie elementów przedniego zawieszenia oraz zwiększone zużycie przednich opon. Samochody z napędem na przednią oś mają ponadto gorszą zdolność przyspieszania oraz pokonywania wzniesień – szczególnie na zaśnieżonych drogach. Przykładem samochodów z przednim układem zespolonym są np. popularne Fiat Panda, czy Skoda Felicia.
Odwrotnością przedniego układu zespolonego, jest tylny układ zespolony. W tym rozwiązaniu zarówno silnik, sprzęgło, jak i skrzynia biegów, są umieszczone z tyłu samochodu. Napęd jest przekazywany na tylną oś. Podobnie jak w przypadku przedniego układu zespolonego, zaletą tylnego jest krótka droga przenoszonego momentu, przekładająca się na ograniczenie jego strat. Odwrotnie niż w przypadku aut z przednim napędem, dobrze dociążona jest tylna napędzana oś, co sprawdza się szczególnie podczas (zimowych) podjazdów na wzniesienia. Wadę stanowi natomiast większe zużycie tylnych opon, przy zwiększonym obciążeniu elementów tylnego zawieszenia. Ponadto silnik umiejscowiony z tyłu samochodu, uniemożliwia zastosowanie dużego bagażnika. Tylny układ zespolony jest obecnie stosowany w samochodach luksusowych. Najbardziej rozpoznawalnym przykładem samochodu z tylnym układem zespolonym jest Porsche 911.
W ten sposób utarło się nazywać taki typ rozwiązania układu napędowego, w którym silnik, sprzęgło i skrzynię biegów umieszcza się z przodu samochodu, napędzana jest zaś oś tylna. Główną zaletą takiego rozwiązania jest małe obciążenie poszczególnych elementów zawieszenia, przy jednoczesnym dobrym dociążeniu tylnej osi (a zarazem kół) podczas poruszania się na wzniesieniach. Spory plus stanowi również możliwość montowania bardzo dużych silników – 8- i 12-cylindrowych. Jak w każdym typie napędu są jednak również wady. Jedne z najistotniejszych stanowią: słabe dociążenie kół jezdnych przy niepełnej ładowności, a także usytuowanie wału napędowego wzdłuż całego auta. Taka lokalizacja tego ostatniego skutkuje zmniejszeniem miejsca na nogi dla pasażera zajmującego środkowe miejsce na tylnej kanapie. Klasyczny układ napędowy był stosowany w starszych modelach samochodów, m.in. w Oplu Omedze, czy naszym Polonezie. Nadal można go spotkać w wielu autach spod znaku BMW.
I wreszcie czwarty z podstawowych typów rozwiązań napędów, określany jako 4 x 4 – czyli na wszystkie koła. Napęd taki może być realizowany poprzez mechanizm różnicowy o stałym rozdziale momentu 50:50 na obie osie. Odbywa się to za pomocą mechanizmu stożkowego symetrycznego z dodatkową blokadą mechaniczną, sprzęgłem lepkościowym lub elektromagnetycznym. Inny typ stanowi mechanizm różnicowy o stałym rozdziale momentu 30:70 (przekładnia obiegowa z dodatkowym sprzęgłem blokującym przy poślizgu). Jego odmianę stanowi mechanizm różnicowy o zmiennym rozdziale momentu. Jak to działa? Przy braku poślizgu moc rozdzielana jest w stosunku 50:50, natomiast przy wystąpieniu poślizgu jednej z osi, zostaje na nią skierowane trzy czwarte mocy, a jedna czwarta na drugą. Układ 4 x 4 – a właściwie stały napęd na oś przednią z dołączanym na tył, może odbywać się wyłącznie przez sprzęgło wiskotyczne. Jego działanie polega na przekazaniu napędu na tylną oś w momencie wystąpienia poślizgu jednego z jej kół. Zaletą wszystkich układów 4 x 4 są lepsze własności trakcyjne w każdych warunkach (również podczas pokonywania wzniesień), w porównaniu z omówionymi wcześniej układami. Wady oczywiście też są. Stanowi je przede wszystkim zwiększona masa układu napędowego, co przekłada się na zwiększone zużycie paliwa. Skomplikowanie technologiczne napędów 4 x 4 powoduje również, iż auta w nie wyposażone są wyraźnie droższe od samochodów z napędem na jedną oś.
Wyszukiwarka samochodów
To Ty określasz swoje potrzeby! Począwszy od sposobu użytkowania samochodu do ustalonego przez Ciebie budżetu.
Szukasz auta nowego? A może używanego? W naszej bazie znajdziesz wiele atrakcyjnych ogłoszeń!
Znajdź swój wymarzony model, a my podamy Ci wszystkie najważniejsze informacje o nim. Poznasz wady i zalety, obejrzysz testy.
Wiesz już, który samochód kupić? Dzięki nam bez problemu skontaktujesz się z dealerem lub właścicielem wybranego auta.