Gdy zepsuje się przełącznik ...
Rodzaje i typowe uszkodzenia włączników samochodowych
Ile przycisków i przełączników można znaleźć we wnętrzu samochodu? Bardzo trudno o podanie precyzyjnej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ ich liczba zależy od stopnia wyposażenia danego pojazdu: im bogatsze, tym więcej różnego rodzaju włączników. Niezależnie jednak od typu i modelu auta niektóre z nich, np. świateł, kierunkowskazów i wycieraczek montowane są w każdym pojeździe, choć mogą one różnić się od siebie wielkością i kształtem. Wspólną cechę wszystkich przełączników, podobnie jak innych elementów samochodu, stanowi natomiast ich ograniczona żywotność. W ich przypadku jest ona mierzona liczbą cykli pracy.
Jaki przełącznik?
We współczesnych samochodach można spotkać różnego rodzaju włączniki. Do najczęściej stosowanych należą przełączniki klawiszowe. W większości z nich, powierzchnia czołowa z naniesionym na nią znakiem przeznaczenia włącznika (tzw. ideogramem), jest podświetlana po jego naciśnięciu. Podobnie ma się rzecz z innego rodzaju przełącznikami, określanymi fachowo jako push-push, uruchamianymi za pomocą małej dźwigienki. Do obsługi różnego rodzaju urządzeń samochodowych stosuje się również włączniki obrotowe: w zależności od wykonywanej funkcji mogą one być 3- lub 4-pozycyjne. Osobną grupę stanowią przełączniki dźwigniowe. Te ostatnie montowane zazwyczaj na kolumnie kierownicy, uruchamiają m.in. kierunkowskazy oraz sterują poszczególnymi cyklami pracy wycieraczek.
10 lub 300 tys.
Większość dostępnych na rynku przycisków i przełączników przeznaczonych do samochodów, powinno „wytrzymać” co najmniej 10 tys. cykli pracy. Konstruktorzy gwarantują również ich prawidłowe działanie w skrajnych temperaturach – od -25 do 85 st. C. Co ciekawe, w niektórych pojazdach (głównie ciężarowych) można również spotkać przełączniki charakteryzujące się zwiększonym czasem bezawaryjnej pracy, wynoszącym nawet 300 tys. cykli! Da się je eksploatować w jeszcze szerszym zakresie temperatur, bo sięgającym wartości od -40 do 85 st. C. Jednak zarówno przełączniki standardowe, jak i o przedłużonej żywotności, ulegają podczas eksploatacji różnego rodzaju uszkodzeniom.
Co się psuje?
Fachowcy podają dwie główne przyczyny awarii przełączników samochodowych. Pierwszą z nich stanowią uszkodzenia mechaniczne, m.in. złamanie dźwigni (np. w przypadku kierunkowskazów, czy przełączników pracy wycieraczek) oraz eksploatacyjne zużycie się przesuwających się względem siebie elementów. Z kolei druga, najczęstsza przyczyna awarii przełączników samochodowych, ma swoje podłoże elektryczno-cieplne. O co chodzi? Nadmierny wzrost temperatury na stykach powoduje zgrzanie się (wytopienie) elementów plastikowych, co w konsekwencji skutkuje brakiem przepływu prądu. W skrajnych wypadkach uszkodzenie to może nawet doprowadzić do zwarcia się instalacji elektrycznej samochodu. Wadliwie funkcjonujący przełącznik trzeba jak najszybciej wymienić. Uwaga! Przed przystąpieniem do jego demontażu należy odłączyć kable od akumulatora.
Kto smaruje …
Niektóre rodzaje przełączników wymagają stosowania smarów, niezbędnych do prawidłowego przemieszczania się lub obracania ich dźwigni. Należy przy tym używać wyłącznie smarów przeznaczonych do obwodów elektrycznych, czyli tzw. plastycznych. Zastosowanie niewłaściwych może doprowadzić do powstania przerwy w obwodzie (w przypadku przedostania się smaru na złącza), a w konsekwencji do zakłócenia lub uniemożliwienia właściwej pracy przełącznika. Smary plastyczne stosowane są m.in. w stykach przełączników kierunkowskazów. Mogą one pracować w szerokim zakresie temperatur, od -20 do 100 st. C.