Resustytacja krążeniowo-oddechowa

Resuscytacja Krążeniowo-Oddechowa jest w ratownictwie niezwykle istotnym zespołem czynności. Polega na przywróceniu podstawowych czynności życiowych poszkodowanego, u którego nastąpiło zatrzymanie krążenia. RKO błędnie nazywane jest reanimacją, którą wykonują specjaliści przy użyciu m.in. środków farmakologicznych, a działania te mają przywrócić również wyższe czynności życiowe jak chociażby świadomość.

Niestety w naszej świadomości tkwi obraz RKO, zaczerpnięty z filmów, gdzie kilka uciśnięć klatki piersiowej powoduje przywrócenie krążenia i odzyskanie świadomości u poszkodowanego. Niestety rzeczywistość jest zupełnie inna. W praktyce tylko w niewielu przypadkach poprzez masaż serca sprawimy, że zacznie ono powtórnie samodzielnie pracować oraz zostanie przywrócony oddech. Poprzez uciskanie klatki piersiowej, a precyzyjniej serca, zastępujemy pracę tego ważnego narządu poprzez pompowanie krwi do komórek ciała. Dzięki oddechowi zastępczemu zaopatrujemy krew w tlen, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tkanek. Statystyczne "4 minuty" (w różnych przypadkach czas ten może być nieco dłuższy lub krótszy) decydują o zdrowiu większości poszkodowanych, u których nastąpiło zatrzymanie krążenia. Jest to przeciętny czas, po którym obumierają pozbawione tlenu komórki mózgu. Dlatego tak ważne jest wczesne podjęcie RKO, które o kilkadziesiąt procent zwiększa szanse poszkodowanego na przeżycie.

Najprostszy schemat "ABC" pochodzi od pierwszych liter najważniejszych etapów RKO:

• Airway - udrożnienie dróg oddechowych,
• Breathing - oddech,
• Circulation - krążenie krwi.

Natomiast przedstawiony poniżej algorytm postępowania (zawierający "ABC") napisany na podstawie wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji. Ten nieskomplikowany i logiczny schemat jest niezwykle istotny w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Ponadto początkowe etapy to uniwersalne postępowanie z poszkodowanym z utratą przytomności.

1. Zadbaj o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego. Ta fundamentalna dla powodzenia całej akcji zasada dotyczy zarówno miejsca zdarzenia (ocena zagrożeń miejsca - płonący budynek, rozlane paliwo, odpowiednie oznakowanie, niebezpieczne przedmioty obok poszkodowanego) jak i ochrony osobistej ratującego (rękawiczki, maseczka do sztucznego oddychania). Tylko w sytuacji braku zagrożeń ratujący może wejść w strefę wypadku.
2. Jeżeli jest bezpiecznie, podejdź do poszkodowanego. Następnie potrząsając za ramiona stanowczo i głośno pytanie: "Co się stało? Czy Pan/Pani mnie słyszy?".
3. W sytuacji braku jakiejkolwiek reakcji (np. ruch, "bełkot") zapewnij sobie pomoc innej osoby. Bezpośrednio zwracamy się do konkretnej osoby: "Proszę poczekać. Będę potrzebował Pana/Pani pomocy".
4. Udrożnienie górnych dróg oddechowych. Otworzenie jamy ustnej, w celu upewnienia się czy nie ma wewnątrz ciał obcych. [Szczegółowe postępowanie zostało przedstawione w dziale "Pozycja bezpieczna"]. Następnie ułóż jedną dłoń na czole, a drugą na kości żuchwy, po czym odchyl głowę poszkodowanego do tyłu. Czynności te dotyczą również poszkodowanych u których podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa na odcinku szyjnym. Jak wykazały badania, poprzednie inne postępowanie prowadzone przez laików było nieskuteczne. Natomiast prawidłowe wykonanie udrożnienia według powyższego schematu okazało się mniej niebezpieczne dla poszkodowanych od stosowania innych technik. Należy pamiętać, że priorytetem jest ratowanie życia, a później zdrowia. Nieudrożnienie dróg oddechowych drastycznie zmniejsza prawdopodobieństwo poszkodowanego na przeżycie!
5. Ocena oddechu poszkodowanego. Po udrożnieniu GDO należy ocenić występowanie oddechu u poszkodowanego. W tym celu nad twarzą poszkodowanego pochylamy naszą głowę w taki sposób, aby obserwować jego klatkę piersiową. Przez 10 sekund staramy się wyczuć oddech poszkodowanego na naszym policzku, patrzeć czy klatka piersiowa porusza się oraz słuchać czy poszkodowany oddycha.
6. Wezwanie pomocy. Stan braku świadomości jest niebezpieczną dla zdrowia, a nawet życia poszkodowanego sytuacją. Zaburzenia świadomości mogą być spowodowane poważnymi stanami organizmu, dlatego jak wspomniano zawsze wzywamy pogotowie ratunkowe. Prosimy osobę o wezwanie pomocy, przekazując podstawowej informacje: "Zadzwoń na nr 999 i powiedz, że przy skrzyżowaniu ulic Łódzkiej i Opoczyńskiej leży nieprzytomny mężczyzna w wieku około 60 lat - nie oddycha". W miarę możliwości poproś o przyniesienie Automatycznego Defibrylatora Zewnętrznego (AED). Jeżeli jesteś sam - wezwij pomoc, a w sytuacji braku takiej możliwości wykonaj RKO przez minutę, a następnie pobiegnij po pomoc.
7. Oddech wyczuwalny. W zależności od sytuacji, nieprzytomnego poszkodowanego układamy na plecach (pamiętając o udrożnieniu dróg oddechowych!) lub w pozycji bezpiecznej z drożnymi GDO.
8. W sytuacji stwierdzenia braku oddechu u poszkodowanego (lub gdy mamy wątpliwości czy jest to oddech czy skurcze mięśni żebrowych) niezbędne jest rozpoczęcie resuscytacji. Należy zadbać, aby przed rozpoczęciem RKO poszkodowany leżał na płaskim, stabilnym oraz suchym podłożu. Można sprawdzić czy poszkodowany nie leży na np. kamieniu, elemencie karoserii czy innym przedmiocie, który podczas wykonywania masażu serca powodowałby kolejne obrażenia.
9. 30 uciśnięć klatki piersiowej. U osoby dorosłej miejsce ucisku znajduje się w centralnej części mostka. Klękamy wzdłuż ciała poszkodowanego w lekkim rozkroku na wysokości klatki piersiowej. Układamy na niej nasadę dłoni, a na niej opieramy drugą dłoń. Możemy zapleść palce, lecz pamiętajmy o odciągnięciu ich do góry, aby jedynym miejscem kontaktu z klatką piersiową była nasada dłoni. Następnie prostujemy ręce w łokciach i pochylamy się nad poszkodowanym, w taki sposób, aby nasze ręce tworzyły kąt prosty z klatką piersiową poszkodowanego. Dzięki temu przenosimy nasz ciężar na barki, co ułatwia uciśnięcia. Uciśnięcia wykonujemy z częstotliwością 100 na minutę, na głębokość 4-5 cm, nie odrywając nasady dłoni od mostka.
10. 2 oddechy. Po 30 uciśnięciach przystępujemy do wykonania oddechów zastępczych. Stosujemy maseczkę do sztucznego oddychania oraz pamiętamy o udrożnionych górnych drogach oddechowych (odchylona do tyłu głowa poszkodowanego ułatwi wdmuchiwanie powietrza). Następnie jedną dłoń opieramy na czole poszkodowanego, jednocześnie ściskając koniec nosa, w celu uniemożliwienia wydostawania się powietrza z jamy ustnej. Drugą dłonią odchylamy żuchwę i naszymi ustami obejmujemy usta poszkodowanego. Przez około 1,5 sekundy podajemy poszkodowanemu tyle powietrza, ile jest potrzebne nam do przeciętnego oddechu (jeżeli proporcje ciała są zbliżone). Po podaniu powietrza odwracamy nasza twarz w kierunku klatki piersiowej (tak jak w przypadku jej obserwacji), aby nabrać świeżego powietrza. Częstotliwość podawanego powietrza: 12-60 na minutę.