Cewka zapłonowa to element układu zapłonowego, którego zadaniem jest zgromadzenie odpowiedniej ilości energii elektrycznej umożliwiającej przeskok iskry na świecy zapłonowej, a w ewekcie zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej.
Cewka działa na podstawowych zasadach elektromagnetyzmu. W momencie gdy prąd z akumulatora dociera do uzwojenia pierwotnego, wewnątrz cewki powstaje pole magnetyczne. Gdy układ zapłonowy potrzebuje ładunku elektrycznego, zamyka obwód (robi to sterownik silnika lub rozdzielacz), co powoduje powstanie zjawiska indukcji, załamuje się pole magnetyczne i wytwarza się prąd o napięciu około 250–400 V.
Tak wysokie już napięcie przechodzi na uzwojenie wtórne, co pozwala na zwielokrotnienie jego wartości o wielokrotność liczby zwojów, co w efekcie przekłada się na powstanie napięcia o wartości 25 000–40 000 V. Przerwanie obwodu powoduje sytuację, w której napięcie może wyjść z cewki tylko przez styk wysokiego napięcia i przewodem zapłonowym płynie do świecy, która w efekcie daje iskrę.
Cewki jedno- i dwuiskrowe
Współczesne układy zapłonowe nie radziłyby sobie z jedną cewką na 4 lub więcej cylindrów. Dlatego zaczęto stosować cewki dwuiskrowe, które wytwarzają wysokie napięcie dla dwóch par cylindrów oddzielnie, a jednocześnie dwie iskry na jeden cykl pracy.
Dla silnika np. 4-cylindrowego są dwie cewki dwuiskrowe, by każda z nich dawała w tym samym czasie iskrę pierwotną (duża energia) na cylinder, który potrzebuje zapłonu i iskrę wtórną (mała energia) na drugi cylinder, który jest w suwie wydechu. Po chwili do pracy wchodzi druga cewka, która identycznie rozdziela energię między swoje dwa cylindry. Następnie pierwsza robi dokładnie to samo, tylko na odwrót – iskra pierwotna dla tego cylindra, który poprzednio otrzymał iskrę wtórną i analogicznie dla drugiego cylindra. Na koniec druga cewka robi dokładnie to samo i cały cykl zaczyna się od nowa.
Jeszcze wyższą precyzją pracy charakteryzują się cewki jednoiskrowe, które wyeliminowały konieczność stosowania przewodów zapłonowych, a tym samym strat. Wyeliminowano też straty energii wynikające ze stosowania cewek dwuiskrowych, w których iskra wtórna do niczego nie jest potrzebna, to tylko efekt uboczny działania cewki. Cewka jednoiskrowa dba o energię na swoim cylindrze, którą przekazuje przez zintegrowaną z nią fajkę świecy.