Automatyczna skrzynia biegów: typ skrzyni biegów, która wyręcza kierowcę z obowiązku ręcznej zmiany przełożeń za pomocą dźwigni lub łopatek. Do automatycznych skrzyń biegów z punktu widzenia użytkownika należą także skrzynie zautomatyzowane, ponieważ istota działania jest dokładnie taka sama, lecz z technicznego punktu widzenia jest to odrębny typ skrzyni biegów.
Czym różni się automatyczna skrzynia biegów od pozostałych?
Od strony praktycznej skrzynia automatyczna różni się tym od manualnej lub zautomatyzowanej, że cała jej konstrukcja została opracowana do automatycznej zmiany przełożeń. Nawet skrzynie zautomatyzowane nie zostały tak zaprojektowane. To zwykłe skrzynie manualne z dołożonym mechanizmem automatycznej zmiany biegów (coś w rodzaju konstrukcji hybrydowej).
Przekładnię automatyczną cechuje przede wszystkim brak wpływu kierowcy na niektóre funkcje przekładni. Na przykład brak możliwości włączenia biegu wstecznego podczas jazdy do przodu, brak możliwości ręcznej zmiany biegu, jeśli elektronika sterująca to uniemożliwia. Przekładnie automatyczne cechują się również tym, że nie da się uruchomić samochodu na pych, ponieważ kierowca nie ma wpływu na pracę sprzęgła.
Jak działa skrzynia automatyczna?
W automatycznej skrzyni biegów kierowca wybiera tryb jazdy (do przodu lub do tyłu) i nie musi niczego innego robić poza przyspieszaniem i hamowaniem podczas prowadzenia pojazdu. Niektóre przekładnie oferują manualną zmianę biegów, ale tylko w określonych warunkach. Nie jest np. możliwe włączenie zbyt niskiego czy wysokiego przełożenia.
Każda skrzynia automatyczna ma jakiś rodzaj manipulatora z pozycjami P, R, N i D. Manipulator ma zazwyczaj formę przesuwanego drążka, pokrętła lub przycisków. P to tryb postoju, blokowanie napędu. R to jazda do tyłu, natomiast D do przodu. Z kolei N to pozycja neutralna, która uwalnia napęd umożliwiając np. holowanie.
Niektóre automaty mają także funkcję blokowania dowolnego zakresu przełożeń, co jest oznaczone cyfrą, np. 1, 2 lub 3. Wówczas przekładnia pracuje tylko na pierwszym (1), tylko na drugim (2) lub na trzech najniższych biegach (3), bez włączania wyższych. Możliwe jest również zastosowanie trybu S (sportowy) lub W (zimowy), a niekiedy także L (jazda powolna).
Typy skrzyń automatycznych
Najpopularniejszym typem automatycznej skrzyni biegów jest tzw. tradycyjny automat hydrauliczny z konwerterem momentu obrotowego lub sprzęgłem hydrokinetycznym i zestawem przekładni planetarnych. Zmiana przełożeń następuje przez blokowanie różnych zestawów kół zębatych. Najważniejsze zalety tych przekładni to płynna praca, duża bezwładność oraz zdolność do przenoszenia wysokiego momentu obrotowego. Bezwładność to jednak również wada tych przekładni, zwłaszcza w obszarze osiągów i zużycia paliwa.
Innym, bardzo popularnym typem skrzyni automatycznej jest przekładnia dwusprzęgłowa o odmiennej konstrukcji. Podobieństwo względem skrzyni manualnej polega na zastosowaniu tarczowych sprzęgieł ciernych do włączania i wyłączania napędu oraz przenoszeniu na przekładnię momentu obrotowego z silnika. Skrzynia dwusprzęgłowa pracuje na zasadzie wyboru sprzęgła do włączania i wyłączania biegów parzystych i nieparzystych, które są zazębione już przed zmianą przełożenia. Dlatego też skrzynia tego typu prawie nie ma przerwy w przeniesieniu momentu obrotowego podczas zmiany biegów i jest całkowicie pozbawiona bezwładności typowej dla skrzyń hydraulicznych z konwerterem.
Trzecim, nieco mniej popularnym typem samochodowej przekładni automatycznej jest skrzynia bezstopniowa CVT (tzw. wariator). Zasadniczą różnicą w stosunku do wyżej wymienionych rodzajów skrzyń jest brak stałych przełożeń. Stąd też określenie bezstopniowa, ponieważ przełożenie zmieniają się płynnie. Następuje to poprzez zmianę średnicy roboczej dwóch kół pasowych połączonych pasem gumowym lub stalowym (łańcuchem) odpowiedzialnym za przeniesienie momentu obrotowego z wałka odbiorczego do zdawczego. Największe zalety przekładni bezstopniowej to absolutny brak przerw w przeniesieniu momentu obrotowego podczas zmiany przełożenia, kompaktowa budowa oraz niespotykana w innych typach płynność pracy. Do wad należy głównie niska zdolność do przenoszenia momentu obrotowego oraz irytująca dla niektórych praca przekładni.